Ενημερώσου, προγραμμάτισε το μέλλον σου.
Γιατί μερικές γυναίκες προσπαθούν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους;
Βιολογικά, θα ήταν καλό να αποκτήσεις παιδιά νωρίτερα, αφού η γονιμότητά σου αρχίζει να μειώνεται στην αρχή της δεκαετίας των τριάντα.1
Ιδανικά, οι γυναίκες θα έκαναν παιδιά πιο νωρίς, όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό ως επιλογή. Πολλές γυναίκες δεν είναι στην κατάλληλη κατάσταση για να ξεκινήσουν οικογένεια ή δεν έχουν βρει τον σωστό σύντροφο για να δημιουργήσουν μια σταθερή σχέση και να αποκτήσουν μαζί του οικογένεια.2
Τι είναι η διατήρηση της γονιμότητας;
Η διατήρηση της γονιμότητας είναι η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων, σπέρματος, εμβρύων ή οποιουδήποτε αναπαραγωγικού ιστού ο οποίος μπορεί να αποθηκευθεί και να χρησιμοποιηθεί, για να βοηθήσει στην παροχή ευκαιριών για την απόκτηση παιδιών σε μεταγενέστερο χρόνο.
Τι είναι η κατάψυξη ωαρίων;
Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια μέθοδος διατήρησης της γονιμότητάς σας. Μεμονωμένα ωάρια συλλέγονται και καταψύχονται. Αυτό δίνει τη δυνατότητα σε μια γυναίκα να προσπαθήσει και, τελικά, να αποκτήσει παιδιά, σε μελλοντικό χρόνο.3,4
Ο σκοπός για τον οποίο γίνεται αυτή η διαδικασία είναι ότι, στο μέλλον, μπορεί να επιλέξετε να αποψύξετε τα ωάριά σας, να τα γονιμοποιήσετε και να μεταφερθούν στη μήτρα σας ως έμβρυα, για να διευκολυνθεί μια εγκυμοσύνη. Το ποσοστό επιτυχίας της διαδικασίας (που είναι οι πιθανότητες γέννησης με τη χρήση κατεψυγμένων ωαρίων) ποικίλει ανάλογα με την ηλικία. Γι’ αυτό, όσο πιο νωρίς γίνει η κατάψυξη ωαρίων, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ποσοστό επιτυχίας.5
Ποιες γυναίκες επιλέγουν να καταψύξουν τα ωάριά τους;
Η κατάψυξη ωαρίων υπάρχει εδώ και δεκαετίες6,7 και αρχικά ήταν για γυναίκες που υποβάλλονταν σε ιατρικές θεραπείες, που απειλούσαν τη μελλοντική τους γονιμότητα, ή επιλεγόταν για γενετικούς λόγους.
Καθώς ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει, στις ημέρες μας η διαδικασία χρησιμοποιείται και από γυναίκες που δεν είναι έτοιμες να αποκτήσουν παιδιά άμεσα.8 Ίσως ανακαλύψετε ότι η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να μειώσει λίγο την πίεση και τις αγωνίες που σχετίζονται με σημαντικές επιλογές της ζωής σας, όπως, για παράδειγμα, την εκπαίδευση, την καριέρα ή ακόμη και την επιλογή του κατάλληλου συντρόφου.
Η κατάψυξη ωαρίων έχει τη δυναμική να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή πιθανότητα σύλληψης στα χρόνια που θα ακολουθήσουν – όταν δηλαδή ο χρόνος είναι κατάλληλος κι εσείς νιώθετε έτοιμη!
Πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι η κατάψυξη ωαρίων;
Τα ποσοστά επιτυχίας ποικίλουν και η απόκτηση μωρού δεν μπορεί ποτέ να διασφαλιστεί. Η πιο πρόσφατη έκθεση της Αρχής Ανθρώπινης Γονιμοποίησης και Εμβρυολογίας (HFEA) του Ηνωμένου Βασιλείου παρουσιάζει επιτυχημένα ποσοστά γεννήσεων στο επίπεδο του 26%8, αλλά εφιστά την προσοχή για τυχόν αυξημένες προσδοκίες, καθώς τα αποτελέσματα προέρχονται από έναν μικρό αριθμό «κύκλων απόψυξης».
Άλλες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη και αφορούσαν στην κατάψυξη ωαρίων από δότριες κάτω των 30, ανέδειξαν ότι τα ποσοστά εγκυμοσύνης κυμάνθηκαν στο εύρος του 36-61%.9
Είναι πολύ σημαντικό να είστε σίγουρη ότι η κλινική όπου θα απευθυνθείτε έχει εμπειρία στη διαδικασία και να συγκρίνετε τα πρόσφατα ποσοστά επιτυχίας της σε γυναίκες διαφόρων ηλικιών.
Ποια είναι η διαδικασία πριν και μετά την κατάψυξη ωαρίων;
Η θεραπεία περιλαμβάνει έναν κύκλο καθημερινών ενέσεων ορμονών, περίπου δύο εβδομάδων, οι οποίες θα διεγείρουν τις ωοθήκες να παραγάγουν πολλά ωάρια. Στη συνέχεια, τα ωάρια συλλέγονται, υαλοποιούνται (καταψύχονται γρήγορα) και αποθηκεύονται σε ειδικά δοχεία, σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, θα αποψυχθεί ένας καθορισμένος αριθμός κατεψυγμένων ωαρίων της γυναίκας και με αυτά μπορεί να ξεκινήσει η διαδικασία γονιμοποίησης.4
Τα ωάρια μπορούν να γονιμοποιηθούν από το σπέρμα του συντρόφου της γυναίκας ή ενός δότη, είτε μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης (in vitro γονιμοποίηση) είτε με τη διαδικασία ICSI (ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπερματοζωαρίου). Κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα ωάρια και το σπέρμα τοποθετούνται μαζί σε ένα δοχείο, μέχρι να γίνει η γονιμοποίηση. Όταν διενεργείται η διαδικασία ICSI, το σπέρμα εγχέεται απευθείας μέσα στο ωάριο.10
Τα γονιμοποιημένα ωάρια (έμβρυα) μεγαλώνουν στο εργαστήριο για διάστημα μέχρι και 5 ημερών. Στη συνέχεια, ένα ή δύο από αυτά επιλέγονται για μεταφορά στη μήτρα. 10
14 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά γίνεται το τεστ εγκυμοσύνης. 10
Η ηλικία και πώς επηρεάζει τις επιλογές σας
Πώς μεταβάλλεται η γυναικεία γονιμότητα με την ηλικία;
Οι πιθανότητες μιας γυναίκας να συλλάβει φυσικά μειώνονται καθώς μεγαλώνει και όσο η ποιότητα και ο αριθμός των ωαρίων της μειώνονται.
Η ανάκτηση και κατάψυξη ωαρίων σε νεαρότερη ηλικία μπορεί να διασφαλίσει ότι τα ωάρια έχουν την υψηλότερη δυνατή ποιότητα, καθιστώντας έτσι πιο πιθανό το ότι θα είναι βιώσιμα.1
Data taken from Age-specific Probability of Live Birth With Oocyte Cryopreservation: An Individual Patient Data Meta-analysis (2013) Cil et al., Fertility & Sterility
Υπάρχουν ηλικιακοί ή άλλοι περιορισμοί στη θεραπεία;
Οι αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία είναι ευθύνη του γιατρού. Κάθε χώρα έχει τους δικούς της νόμους και κανόνες. Βεβαιωθείτε ότι έχετε ελέγξει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες του εθνικού φορέα υγείας σας, σχετικά με αυτό το θέμα.
Προληπτικά, θα εξεταστείτε επίσης για τυχόν μολυσματικές ασθένειες, π.χ. ηπατίτιδα ή HIV, πριν από την έναρξη της θεραπείας σας. Πιθανά θετικά αποτελέσματα δε θα περιορίσουν την ικανότητα κατάψυξης – ωστόσο, τα ωάρια θα αποθηκευτούν σε ξεχωριστό μέρος, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε πιθανή μετάδοση μόλυνσης.2
Κάθε κλινική ενδέχεται να έχει διαφορετικές οδηγίες θεραπείας ή κριτήρια ασθενούς, γι’ αυτό είναι σημαντικό να συζητήσετε απευθείας με την κλινική, για να ενημερωθείτε για τις πολιτικές που εφαρμόζουν.
Θα επηρεάσει η κατάψυξη ωαρίων την πιθανότητά μου να συλλάβω με φυσικό τρόπο κάποια μέρα;
Η κατάψυξη ωαρίων σε νεαρότερη ηλικία δε μειώνει τις πιθανότητες της γυναίκας να συλλάβει με φυσικό τρόπο. 1
Η ηλικία επηρεάζει τη γονιμότητα, αλλά η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων όχι.3, 4
Οι κίνδυνοι της διαδικασίας γονιμοποίησης είναι περισσότεροι σε μεγαλύτερες γυναίκες;
Δεν υπάρχουν υψηλότεροι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γονιμοποίησης για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά η πιθανότητα επιτυχίας είναι χαμηλότερη (δηλαδή, επαρκής αριθμός ωαρίων καλής ποιότητας, που να μπορεί να οδηγήσουν σε μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη κάποια στιγμή). Επιπλέον, όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία της μητέρας, τόσο πιο επικίνδυνη είναι η εγκυμοσύνη, τόσο για τη μητέρα, όσο και για το μωρό. Εν μέρει, αυτό οφείλεται σε αλλαγές στο αναπαραγωγικό σύστημα, αλλά και στην πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων υγείας, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν.5
Πάντα πρέπει να ζητάτε την ιατρική συμβουλή ενός αξιόπιστου επαγγελματία υγείας, όταν συζητάτε τις εναλλακτικές σας για τη διατήρηση της γονιμότητας.
Ποια γυναίκα είναι κατάλληλη για κατάψυξη ωαρίων;
Φυσιολογικά, οι ιδανικές υποψήφιες για συλλογή ωαρίων είναι υγιείς γυναίκες κάτω των 30 ετών. Μια ευρωπαϊκή μελέτη διαπίστωσε ότι τα ποσοστά εγκυμοσύνης ανέρχονται στα ποσοστά του 36-61% σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.6
Η διαδικασία ξεκινά με απλές εξετάσεις αίματος. Αυτές μετρούν τα επίπεδα ορμονών γονιμότητας και δίνουν μια ένδειξη για το αποθεματικό των ωοθηκών της γυναίκας.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα μπορεί να θέλει να καταψύξει τα ωάριά της. Μπορεί να είναι επικεντρωμένη στην καριέρα της ή να έχει στόχους που δεν περιλαμβάνουν την άμεση δημιουργία οικογένειας – και, φυσικά, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι οι γυναίκες καθυστερούν να κάνουν τη δική τους οικογένεια επειδή δεν έχουν συναντήσει ακόμα τον κατάλληλο σύντροφο.
Η κατάψυξη ωαρίων σε νεαρότερη ηλικία δε μειώνει τις πιθανότητες μιας γυναίκας να συλλάβει με φυσικό τρόπο 1 – έτσι, μια γυναίκα μπορεί να επιλέξει τη φυσική σύλληψη στο μέλλον και είναι πιθανό να μείνει έγκυος χωρίς βοήθεια.
Κάθε κλινική ενδέχεται να έχει διαφορετικές οδηγίες θεραπείας ή κριτήρια ασθενούς, γι’ αυτό είναι σημαντικό να συζητήσετε απευθείας με την κλινική, για να ενημερωθείτε για τις πολιτικές που εφαρμόζουν.
Η διαδικασία και το σώμα σας
Ποια είναι η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων;
Η διαδικασία ξεκινά με απλές εξετάσεις αίματος. Αυτές θα μετρήσουν τα επίπεδα ορμονών και θα δώσουν μια ένδειξη του αποθεματικού των ωοθηκών σας και καταλληλότητάς σας από όλες τις πλευρές.1
Όταν ξεκινά η θεραπεία, μπορείτε να περιμένετε να κάνετε μια σειρά ενέσεων ορμονών για περίπου δύο εβδομάδες, για να διεγείρετε την παραγωγή των ωαρίων σας.1
Σε φυσιολογικές συνθήκες, θα κάνετε την ένεση μόνη σας στο σπίτι. Ο γιατρός ή ο νοσοκόμος σας θα σας δείξει τη σωστή τεχνική.
Στη συνέχεια, θα παρακολουθείστε με υπερηχογραφήματα (παρέχουν εικόνες των ωοθηκών και των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων) στην κλινική που έχετε επιλέξει, για να βεβαιωθείτε ότι οι ορμόνες λειτουργούν όπως θα έπρεπε.1
Το τρίτο στάδιο είναι η συλλογή των ωαρίων, με ήπια καταστολή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, και όταν υποδεικνύεται ιατρικά, συνιστάται γενική αναισθησία. Η πρόσβαση γίνεται μέσω του κόλπου και η διαδικασία διαρκεί περίπου 15 λεπτά.1
Κατόπιν, τα ωάριά σας θα καταψυχθούν γρήγορα (μια τεχνική που ονομάζεται υαλοποίηση)1 και θα αποθηκευτούν σε δοχεία υγρού αζώτου. Τα τελευταία χρόνια, η υαλοποίηση αντικατέστησε την αργή ψύξη, καθώς σε αυτήν τα ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων είναι πιο αξιόπιστα.1
Για πόσο διάστημα θα μείνουν αποθηκευμένα τα ωάριά μου;
Πολλές χώρες περιορίζουν το χρονικό διάστημα για το οποίο μπορούν να αποθηκευτούν τα ωάρια, επομένως πρέπει να ελέγξετε τη νομοθεσία στη χώρα σας. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, η διάρκεια φύλαξης είναι, αυτή τη στιγμή, πέντε χρόνια, ενώ το αντίστοιχο διάστημα στην Ελβετία ή στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέρχεται σε δέκα χρόνια.2,3
Θα χρειαστεί να υποβληθώ στη διαδικασία πάνω από μία φορά;
Η ανταπόκριση κάθε γυναίκας στα φάρμακα γονιμότητας ποικίλλει και, κατ’ επέκταση, και ο αριθμός των ωαρίων που συλλέγονται.3 Ο αριθμός των ωοθυλακίων, σε συνεκτίμηση με ένα υπερηχογράφημα των ωοθηκών, μπορεί να προβλέψει την πιθανή ανταπόκριση μιας γυναίκας στη θεραπεία.
Μερικοί γιατροί προτείνουν δύο ή τρεις κύκλους διέγερσης, για να συλλέξουν έναν μεγαλύτερο αριθμό ωαρίων [άνω των 20], ώστε να βελτιστοποιήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας.4,5
Οποιαδήποτε αρνητική αντίδραση είναι συνήθως ελάχιστη ή/και προσωρινή
Είναι επώδυνη διαδικασία;
Πιθανό πρήξιμο, ευερεθιστότητα ή κοιλιακή δυσφορία έχουν συσχετιστεί με τις ενέσεις ορμονών. Καμία μακροχρόνια παρενέργεια δεν έχει συνδεθεί με τις ίδιες τις ενέσεις.1
Η συλλογή ωαρίων συνήθως πραγματοποιείται με ήπια καταστολή, καθώς μπορεί να είναι άβολη.2 Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ενδείκνυται ιατρικά, μπορεί να απαιτείται γενική αναισθησία.
Μετά την ολοκλήρωση της συλλογής των ωαρίων, οι ασθενείς ενδέχεται να παρουσιάσουν πόνο σαν κι αυτόν που προκαλούν οι κράμπες, ο οποίος θα υποχωρήσει μετά από μία ή δύο ημέρες.2
Είναι μεγάλη απόφαση. Και, αυτή τη στιγμή, θέλω να είμαι λιγότερο αποφασιστική.
Θα χρειαστεί να υποβληθώ στη διαδικασία συλλογής πάνω από μία φορά;
Η ανταπόκριση κάθε γυναίκας στα φάρμακα γονιμότητας ποικίλλει και, κατ’ επέκταση, και ο αριθμός των ωαρίων που συλλέγονται. Ένα υπερηχογράφημα των ωοθηκών μπορεί να προβλέψει την πιθανή ανταπόκρισή σας στη θεραπεία, ώστε ο γιατρός σας να κάνει τον κατάλληλο προγραμματισμό.2
Μερικοί γιατροί προτείνουν δύο ή τρεις κύκλους διέγερσης, για να συλλέξουν έναν μεγαλύτερο αριθμό ωαρίων [άνω των 20], ώστε να βελτιστοποιήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας.3,4
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να επιστρέψω στη δουλειά;
Κάποιος χρόνος απαιτείται για τα ραντεβού σας στην κλινική. Οι περισσότερες γυναίκες επιστρέφουν στη δουλειά, ή τη φυσιολογική τους καθημερινότητα, την επόμενη μέρα από τη διαδικασία συλλογής των ωαρίων.
Υπάρχουν ιατρικές παρενέργειες στην κατάψυξη ωαρίων;
Η κατάψυξη ωαρίων, όπως οι περισσότερες θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης, είναι γενικώς ασφαλής. Κάποιες γυναίκες αντιμετωπίζουν παρενέργειες από τα φάρμακα γονιμότητας. Στη συντριπτική πλειοψηφία, κάθε πιθανή αντίδραση θα είναι ήπια.1
Το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (OHSS) είναι μια σπάνια, αλλά δυνητικά απειλητική για τη ζωή αντίδραση σε ορισμένα φάρμακα γονιμότητας. Αυτό συμβαίνει όταν οι ωοθήκες μεγαλώνουν σε μέγεθος, σε συνδυασμό με πόνο και διαρροή υγρού μέσα στην κοιλιά.5
Πώς θα έχω έλεγχο των ωαρίων μου- τώρα και στο μέλλον;
Πριν από την έναρξη οποιασδήποτε διαδικασίας θα χρειαστεί να δώσετε ορισμένες συγκαταθέσεις και μπορεί να σας ζητηθεί να λάβετε μερικές σημαντικές, μακροπρόθεσμες αποφάσεις:
- Χρόνος αποθήκευσης ωαρίων – συνήθως 10 χρόνια
- Χρήση προσωπικών δεδομένων
- Σύννομη συγγένεια- ανάλογα με τις εξατομικευμένες συνθήκες
- Τι θα γίνει με τα ωάριά σας σε περίπτωση θανάτου σας.
Πρέπει να συζητήσετε και να συμφωνήσετε με την κλινική σας τι θα συμβεί στα ωάριά σας εάν αποφασίσετε να μη συνεχίσετε τη θεραπεία, σε οποιοδήποτε στάδιο.
Προγραμματισμός του κόστους θεραπείας
Πόσο κοστίζει η κατάψυξη ωαρίων;
Οι κλινικές γονιμότητας έχουν διαφορετικές πολιτικές τιμολόγησης και τα κόστη ποικίλουν. Είναι σημαντικό να έχετε ένα πλήρως κοστολογημένο πλάνο πριν ξεκινήσετε, έτσι ώστε να είστε προετοιμασμένη για τις δαπάνες που θα απαιτηθούν μελλοντικά.
Η καταλληλότητα για τη χρηματοδότηση υπηρεσιών υγείας εξαρτάται από την κατάσταση της υγείας κάθε γυναίκας, αλλά και από συγκεκριμένα κριτήρια, που ισχύουν σε κάθε χώρα.
Υπάρχουν διαθέσιμα προγράμματα πληρωμής για να βοηθήσουν τις γυναίκες να χρηματοδοτήσουν τη διαδικασία;
Η χρηματοδότηση της κατάψυξης ωαρίων λόγω επιλογής, παρά ιατρικής ανάγκης, είναι πιθανό να είναι ιδιωτική. Πολλές κλινικές προσφέρουν μηνιαία προγράμματα πληρωμής, για να βοηθήσουν στη διαχείριση του κόστους θεραπείας.
Ένας μικρός αριθμός ασφαλιστηρίων συμβολαίων υγείας περιλαμβάνει την κατάψυξη ωαρίων (ή μέρος της διερευνητικής διαδικασίας) και ορισμένες προοδευτικές επιχειρήσεις πλέον συμπεριλαμβάνουν την κατάψυξη ωαρίων ως μέρος του πακέτου παροχών προς τις γυναίκες υπαλλήλους τους!
Αναζητώντας και επιλέγοντας κλινική
Πώς θα ξέρω ότι κάνω τη σωστή επιλογή;
Οι υπηρεσίες γονιμότητας και τα σχετικά κόστη μπορεί να είναι δαπανηρά, επομένως θα θελήσετε να κάνετε την έρευνά σας για να βεβαιωθείτε ότι μια κλινική είναι κατάλληλη για εσάς. Η παρακάτω λίστα περιέχει, ενδεικτικά, κάποια κριτήρια, που χρειάζεται να αξιολογήσετε για να λάβετε την απόφασή σας. Θυμηθείτε, τα ποσοστά επιτυχίας μπορεί να διαφέρουν από έτος σε έτος, γι’ αυτό σχηματίστε μια σφαιρική εικόνα:
- Διαδικασία κατάψυξης ωαρίων (υαλοποίηση ή αργή κατάψυξη)
- Ποσοστά επιτυχίας – γέννηση και πολλαπλή γέννηση *
- Πλάνο κόστους – συμπεριλαμβανομένου εκείνου για τη γονιμοποίηση των ωαρίων που θα αποψυχθούν
- Μαρτυρίες ασθενών – πραγματικές εμπειρίες και αξιολογήσεις
- Καλή τοποθεσία – ζωτικής σημασίας για επαναλαμβανόμενες επισκέψεις
Ρωτήστε για την επιμέρους επαγγελματική εμπειρία των ανθρώπων που θα σας παρέχουν την αναγκαία φροντίδα και θα διαχειριστούν τα ωάριά σας.
Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε μια κλινική που προσφέρει πρόσβαση σε συμβουλευτική. Όταν ο χρόνος είναι ο κατάλληλος, όλοι ελπίζουμε για επιτυχή αποτελέσματα, αλλά η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι ένα έντονο συναισθηματικό ταξίδι και η απαιτούμενη υποστήριξη είναι ανεκτίμητη.
* Πολλαπλή γέννηση μπορεί να σημαίνει περισσότερα από ένα μωρά σε διαφορετικούς χρόνους, ή δίδυμα / τρίδυμα.
Τι να περιμένω στην πρώτη συμβουλευτική μου για την κατάψυξη ωαρίων;
“Κατεβάστε” τον οδηγό μας για να σας βοηθήσουμε να αξιοποιήσετε στο έπακρο την πρώτη σας συμβουλευτική σχετικά με την κατάψυξη των ωαρίων. Περιέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το τι να περιμένετε στην πρώτη σας επίσκεψη, τι να έχετε μαζί σας, καθώς και μερικές ερωτήσεις που μπορεί να θέλετε να ρωτήσετε τον γιατρό σας.
